Dlaczego sąsiadka dostała więcej? – czyli o waloryzacji słów klika.

Designed by Freepik

Tytuł jest nieprzypadkowy, ponieważ co najmniej kilkadziesiąt razy odpowiadałam na takie pisemne pytania pracując w ZUS. Zastanawiałam się, czy śmiać się czy płakać. Zaglądanie innym do portfela to chyba sport narodowy Polaków. Z tych pytań bije jednak niewiedza. Ale zacznijmy od początku.

Czym jest waloryzacja świadczenia?

Jest to coroczne podniesienie wysokości świadczenia. Celem waloryzacji jest utrzymanie realnej wartości nabywczej świadczenia, aby świadczeniobiorca mógł żyć na niezmienionym poziomie. Innymi słowy, aby za przysługujące mu pieniądze mógł kupić tyle samo.

Świadczenia są waloryzowane co roku, od 1 marca, z urzędu, co znaczy, że nie trzeba składać żadnego wniosku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozsyła również decyzje waloryzacyjne,
z dokładnym wyliczeniem.

Oprócz świadczeń, tj. emerytur, rent i innych, waloryzacji podlegają także dodatki do nich (np. dodatek pielęgnacyjny), a także kwoty wolne od potrąceń i egzekucji.

Narzędziem służącym do ustalenia tej podwyżki jest wskaźnik waloryzacji.

Skąd się bierze wskaźnik waloryzacji?

Wbrew temu, co sądzi większość, nie bierze się z sufitu. Nie jest też zależny od polityków, przynajmniej nie bezpośrednio. Jest natomiast uzależniony od poziomu inflacji oraz realnego wzrostu płac w poprzednim roku kalendarzowym.

Zgodnie z ustawą o FUS (art. 89), wskaźnik waloryzacji to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów lub ogółem, jeśli jest wyższy) w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20 % realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Jak waloryzowane jest świadczenie?

Upraszczając, kwota brutto świadczenia przysługującego na koniec lutego mnożona jest przez wskaźnik waloryzacji.

Przykład 1: Pani Basia na koniec lutego 2024 r. pobierała emeryturę w wysokości 3456,78 zł brutto. Wskaźnik waloryzacji za 2024 r. wynosił 112,12%, a więc emerytura Pani Basi wzrosła od marca o 418,96 zł (3456,78 zł x 112,12% = 3 875,74 zł).

Przykład 2: Pani Jadzia na koniec lutego 2024 r. pobierała emeryturę w wysokości 2345,67 zł brutto. Wskaźnik waloryzacji za 2024 r. wynosił 112,12%, a więc emerytura Pani Jadzi wzrosła od marca o 284,30 zł (2345,67 zł x 112,12% = 2 629,97 zł).

Dlaczego sąsiadka Pani Jadzi (Pani Basia) dostała więcej? Bo ma wyższe świadczenie. Ot i cała filozofia. A dlaczego ma wyższe świadczenie? To już inna para kaloszy. Życie każdego z nas toczy się inaczej. Może Pani Basia nie ma dzieci, może pracowała na wyższych stanowiskach i lepiej zarabiała, może pracowała dłużej, może mniej chorowała… Jest mnóstwo czynników, które wpływają na wysokość emerytury.

Waloryzacja 2025

Na różnorakich portalach pojawiają się doniesienia o tegorocznym wskaźniku waloryzacji, straszące rażąco niskimi podwyżkami. Oczywiście są to spekulacje, ponieważ nie mamy wszystkich danych.

Wiemy już, że średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (zarówno dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów jak i ogółem) w 2024 r. wyniósł 103,60%. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego nie ogłosił jeszcze jednak, ile wyniósł realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w 2024 r. (ogłoszenie zaplanowano na 11 lutego). Zgodnie z przepisami ustawy, ostateczny wskaźnik waloryzacji poznamy zatem do 14 lutego.

Poniżej zebrałam w tabeli wskaźniki waloryzacji od 2016 r. Warto się temu przyjrzeć, bo wskaźniki waloryzacji z roku na rok były coraz wyższe i osiągały rekordowe poziomy. Ogromny wpływ na to miała przede wszystkim pandemia, która wywróciła wszystko do góry nogami i wojna w Ukrainie.

Patrząc na dane, które już znamy, na pierwszy rzut oka widać, że tegoroczna waloryzacja w istocie nie będzie tak hojna jak poprzednie. Za tydzień wszystko stanie się jasne.